5 Maymun Deneyi

Gelenek ve göreneklerin ya da inançların nasıl oluştuğunu  ve sürü psikolojinin ne olduğunu göstermesi açısından kurgulanan  G.R Stephenson‘ın yaptığı 5 maymun deneyi bir baş yapıt niteliğindedir. Psikolojik ve sosyolojik çıkarımlar elde etmek amacıyla çok sayıda maymun deneyleri yapılmaktadır. Hayvanların deneylerde kullanılması vicdani olmamakla beraber deneylerde ortaya çıkan sonuçlar çok düşündürücüdür.

Beş Maymun Deneyi

Bir çok defa paylaşılan ve insanların birbirlerine anlattıkları 5 Maymun Deneyi kısaca şu şekildedir;

1. 5 maymunu bir kafese korlar ve kafesin ortasına da üzerindeki tavanda muz olan bir merdiven yerleştirirler.
2. Maymunlardan biri merdivenin tepesindeki muzlara ulaşmaya yeltense görevliler uzanmaya çalışan maymunu değil de bir köşede uslu uslu oturan diğer  masum maymunları soğuk suyla bir güzel çimdirirler.
3. Gel zaman git zaman ne zaman maymunlardan biri  muz almak için merdivene tırmanmaya kalkar ,diğer maymunlar ıslanmamak için o maymunu engellemeye hatta bir güzel dövmeye başlarlar.
4. Artık merdivenin üzerindeki muzlar ne kadar cezbedici de olsa  kafesteki hiç bir maymun cesaret edip merdivene tırmanmaya kalkmaz.
5. Daha sonra görevliler kafesteki maymunlardan birini alıp yerine yeni bir maymunu kafese korlar.
6. Olup bitenden habersiz olan bu yeni gelen maymun merdiven üzerinde tavanda asılı olarak duran muzları görünce; “Vay enayiler bu muz yenmez mi” deyip merdivene tırmanmaya koşar. Daha bir kaç basamak ya çıkmış ya çıkmamıştır ki diğer maymunlar bunu tuttukları gibi aralarına alıp eşek sudan gelinceye kadar döverler. Birkaç kez böyle dövüldükten sonra baktı olmayacak nedenini bilmese dahi merdivene tırmanmaktan vazgeçer.
7. Daha sonra  görevliler ilk giren maymunlardan birini dışarı alıp kafese yeni bir maymun tıkarlar.  Ve yine aynı şey olur. Ama bu sefer onu dövenler arasında bu  hiç ıslanmamış olan sonradan gelen maymun da vardır. Nedenini bilmese de, yediği sopanın acısı da taze olduğundan kafese yeni giren maymunu en haşin de o pataklamaktadır.
8. Üçüncü maymun, arkasından 4. ve en sonunda 5. maymun da kafesten çıkarılıp yerlerine yeni başka maymunlar  peyderpey kafesin  içerisine alınırlar. Tabi aynı şey  kafesi yeni giren her maymunun başına da gelir. Kafesteki diğer maymunlar tarafından epey dayak yedikten sonra muza uzanmak için merdivene tırmanmaktan vazgeçerler.
9. Nihayet deneyin sonunda daha önce soğuk suya hiç maruz kalmamalarına rağmen merdivene tırmanmaya çalışan maymunu dövecek 5 adet maymun vardır kafesin içinde.

Eğer bu beş maymun deneyinde sona kalan 5 maymuna neden  bunu yaptıklarını sormak mümkün olsa muhtemelen “Atalarımızdan böyle gördük.” diyeceklerdir.

Siz de beş maymun deneyi ile ilgili görüşlerinizi yorum kısmından paylaşabilirsiniz…

Son Düzenlenme: 23 Aralık 2023