Yorumlar
Aşil ve Kaplumbağa Paradoksu… Yunan kahramanı Akhilleus’un kaplumbağa ile bir yarış yaptığını hayal edelim. Çok iyi bir koşucu olduğu için Akhilleus kaplumbağanın belirli bir mesafe, örneğin yüz metre, ileriden başlamasına izin verir. Eğer her ikisinin de sabit hızlarda koştuğunu düşünürsek (biri sabit yüksek bir hızda,…
Berber Paradoksu… Bir berber, bulunduğu köydeki erkeklerden, yalnızca kendi kendini tıraş edemeyen erkekleri tıraş etmektedir. Bu durumda berberi kim tıraş edecek? Eğer kendi kendine tıraş olmasa, bu durumda kendi kendine tıraş olamayan erkek sınıfına girecek ve kendisi de kendini tıraş edemeyen erkekleri tıraş ettiği için…
Hempel Paradoksu… Carl Hempel’e göre “Bütün kuzgunlar siyahtır!” Bu önermeyi iki şekilde ispatlayabiliriz: a) Çok sayıda kuzgun görüp, hepsinin de siyah olduğunu tespit etmek, b) Siyah olan şeylerin, aynı zamanda kuzgun da olmadığını görerek. Bilinen şu ki çok sayıda siyah kuzgun ve yine çok sayıda…
Kral Paradoksu… Kral ülkenin yalancıları arasında bir yarışma açtı. “İşte bu yalan!” diyebileceği bir yalan uydurana bir küp altın vaat etti. Yalancılar akın akın saraya gelip yalanlarını söylediler, fakat yalanlar ne kadar akıl almaz olursa olsun kral hep, “Olabilir, niye olmasın…” gibi cevaplar veriyordu. Böylece…
Timsah Paradoksu – Timsah İkilemi… Timsahın biri Nil nehrinin kenarında çamaşır yıkmakta olan bir kadının bir anlık gafletinden yararlanarak onun çocuğunu yakalar. Kadın çocuğunu geri vermesi için timsaha yalvarır. Timsah: “Çocuğuna ne yapacağımı doğru olarak tahmin edersen, onu sana veririm, aksi halde onu yerim.” der.…
Özel Görelilik Teorisi Özel Görelilik Teorisi, özetle zaman genişlemesi olayını ve ışık hızına yakın hızlardaki nesnelerin fiziğini açıklar. Teorinin üç temel sonucu şunlardır: Işık hızı evrende mümkün olan en büyük hızdır. Ve bütün gözlemciler hareketlerinden bağımsız olarak ışığın hızını aynı ölçerler. Albert Einstein bu ifadeyi…
Maxwell’in Cini (ya da Maxwell’in Şeytanı), İskoç fizikçi James Clerk Maxwell’in ikinci termodinamik yasasının geçerliliğini sorgulamak amacıyla 1867’de ortaya attığı bir “düşünce deneyi”dir. Maxwell bu yasayı sınamak için, aralarındaki kapı hariç birbirlerinden tamamen yalıtılmış olan A ve B odaları hayal eder. Bu odaların ikisi de aynı çeşit gazla doldurulmuştur ve gazın sıcaklığı her…
Laplace Şeytanı… Laplace’ın Şeytanı, Pierre-Simon Laplace tarafından 1814’te yayınlanan bir makalede belirtildiği üzere evrendeki her atomun yerini ve hareketini bilen ve bu sayede evrenin ve kainatın bütün bir geçmiş ve geleceğini bilen sanal bir varlığın mevcut olduğunu iddia eden düşünsel bir deneydir. Laplace’ın makalesinde nedensel determinizmi kavramsallaştırdığı ifadesinin…
Düşünce deneyi; bir deneyde, varsayım ya da kuramı aydınlatacak önermeye verilen addır. Deneyin yapısına bağlı olmak üzere bazı deneyleri uygulamak olanaksız olabilir. Deneyin gerçekte uygulanabilir olduğu durumlarda ise deneyi gerçekleştirme isteği var olmayabilir. Düşünce deneyinin asıl amacı deneyin olası sonuçlarını önceden kestirebilmektir. Son Düzenlenme: 23 Aralık 2023
Maymunlarda Eşitlik Deneyi… Kendilerine verilen taşları geri vererek üzüm almayı öğrenen iki maymundan birine üzüm verilmeye devam edilirken kendisine hiç sevmediği hıyar verilmeye başlanıldığında isyan eden diğer maymunun haksızlığa karşı tepki verdiği deney aslında adaletsizliğe karşı hayvanlarda da tepki gösterme içgüdüsü olduğunu göstermektedir. Son Düzenlenme:…