Yatak Yarası Nedir, Neden Olur?

Yatak yarası nedir, yatak yarasının nedenleri nelerdir? Bası yarası risk faktörleri nelerdir? Bası yarası evreleri nelerdir? Yatak yaraları nasıl önlenir?

Yatak Yarası Nedir, Neden Olur?

Bası yarası nasıl ve neden oluşur? Basınç yarası veyahut da basınç ülseri olarak da bilinen yatak yaraları, yatağa veya tekerlekli sandalyeye uzun süre bağlı olan kişilerde yaygın olarak görülmektedir. Vücudun belirli bir bölümünün üzerine uzun süre yatmak, cildin kırılmasına ve yatak yaralarının oluşmasına neden olabilmektedir. Kemiğe ya da kıkırdağa yakın olan yerlerde deri daha incedir. Bu nedenle de yatak yaraları, daha çok kemikli bölgeleri kaplayan deride meydana gelmektedir.

Vücutta yatak yaralarına karşı en savunmasız olan bölgeler kalçalar, kürek kemiği, omurga boyunca uzanan deri, kolların ve bacakların arkası, başın arka tarafı, sırtın alt bölümü, topuklar, ayak bilekleri ve dizlerin arkasını kaplayan deridir. Yatak yarası oluşmuş kişilerin mutlaka bir tıbbi yardım alması gerekmektedir.

Yatak Yarasına Neden Olan Risk Faktörleri

Bası yarasının nedenleri nelerdir? Bası yarası oluşumunun ana nedenlerinden birisi deride aşırı basıncın ve sürtünmenin meydana gelmesidir. Bu durum, belirli bir alanda uzun süre uzandıktan veya oturduktan sonra gelişebilmektedir. Bası yaraları uzun süre kirli giysi veya iç çamaşırı giyilmesine bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir. Kötü sağlık durumu, halsizlik, felç, yaşlılık ve koma gibi nedenlerle hareket etmekte güçlük çeken kişilerde yatak yaralarının oluşma riski daha yüksektir. Ayrıca risk faktörleri arasında cildin uzun süre ıslak kalması, derinin yaşa bağlı olarak kırılganlığının artması, şeker hastalığının olması, vücutta his kaybının gelişmesi, uzun süreli hastalıklara bağlı olaraktan kilo kaybı, yetersiz besleme, cildin çok kuru olması ve aşırı miktarda sigara içimi de yer almaktadır.

Yatak Yarası Evreleri

Doku hasarının derecesine göre yatak yaraları çeşitli evrelere ayrılmaktadır. Evreye bağlı olarak hastada; ağrı, yanma, kaşıntı, deride renk değişikliği, ciltte yırtılmalar veya lezyonlar, kendisini çevreleyen ciltten daha yumuşak veya sıkı bir cilt, etkilenen kısımlarda berrak sıvı içeren cilt kabarcıkları, kötü koku, siyah doku, derin veya açık yaralar görülebilmektedir.

• Evre 1: Derinin bütünlüğü bozulmamıştır. Cilt pembe, kırmızı ya da benekli bir görünüme sahiptir. Basınç kaldırıldığında kızarıklık bir saatten daha uzun süre devam eder ve kendiliğinden düzelir. Etkilenen bölgeye tekrar bası gelmezse yara açılmaz.
• Evre 2: Kabarcık ya da yüzeysel bir kayıp (sıyrılma) olarak görünür. Ağrılı ve görsel olarak şiş olabilmektedir. Eğer basınç kaldırılırsa görece kısa bir sürede iyileşebilmektedir.
• Evre 3: Ciltte derin bir krater gelişir. Kötü kokulu sarı ya da yeşil bir akıntının olması enfeksiyon göstergesidir. Merkezi genelde ağrısızdır çünkü sinir lifleri ölmüştür. İyileşmesi aylar sürebilir.
• Evre 4: Deri yüzeyden kemiğe kadar hasarlıdır. İyileşmesi çok uzun bir zaman ve bakım gerektirir.

Bası Yarası Nasıl Önlenir?

Mükemmel tıbbi ve hemşirelik uygulamalarına rağmen yatağa bağımlı hastalarda bası yarası gelişme olasılığı yüksektir. Ancak yatak yaralarının gelişme ihtimalini azaltmak için yapılabilecek bazı şeyler de mevcuttur.

• Hasta için havalı otomatik yataklar kullanılabilir.
• Hastanın cildi (özellikle de omurga, bel, kalçalar, kuyruk kemiği, dizler ve dirsekler gibi kemikli bölgelerin etrafı) her gün incelenmelidir.
• Cilt temiz ve kuru tutulmalıdır; ancak çok fazla kuru ya da çok fazla nemli olmamalıdır.
• Kuru cilt hasar görmeye daha duyarlı olduğu için; cilt, kuru ve soğuk havaya maruz bırakılmamalıdır.
• Hasta yatağa veya tekerlekli sandalyeye bağlı olsa bile, her gün rutin olarak bazı egzersizler yapmalıdır. Bu egzersizler doktordan öğrenilmelidir.
• Dar giysiler, kalın dikişli giysiler ve naylon iç çamaşırları kullanılmamalıdır.
• Giysiler ve çamaşırlar vücudun altında düzgün ve kırışıksız bir şekilde tutulmalıdır.
• Sigara ve benzeri gibi tütün ürünlerinden uzak durulmalıdır. Zira bu ürünler deriye olan kan akışını azaltabilir ve cildi kurutabilir.
• Cilt her zaman kuru tutulmalıdır çünkü nem, cildin durumunu kötüleştirebilir. Ancak cildin çok fazla kuru olması da iyi değildir; cildin nemli kalması için yeterli miktarda su içilmesi de son derece önemlidir.

Ayrıca bakabilirsiniz: Yatak Yarası Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bu makaleyi de okuyabilirsiniz: Yatak Yarasına Ne İyi Gelir?

Siz de bu konu hakkındaki düşüncelerinizi ve önerilerinizi yorum kısmından paylaşabilirsiniz…

Son Düzenlenme: 7 Aralık 2023